-Apendiks Vermiformis yani halk dilinde apandisit,  sadece insan, maymun ve Avustralya’ da yaşayan Vombat isimli bir memelide bulunan ortalama 11 cm uzunluğunda (2 cm ile 20 cm arası değişen uzunluk),  7-8 mm çapında olan ve incebağırsaklar ile kalınbağırsakların birleşim yeri yanında yani karın sağ alt bölgesinde yerleşmiş bir organdır.

-Vermiformis latince olarak  “solucan şeklinde”  demektir. Teşhis ve ameliyat sırasında zorluk yaratabilecek değişik yerleşimleri olabilir.

-Kör barsak olarak da bilinen apendiks uzun yıllar gereksiz bir organ olarak görülmüş, hiçbir fonksiyonunun olmadığı düşünülmüştür.Günümüzde apendiks,  immunglobulin salgılanmasında aktif olarak rol alan bağışıklık sistemi ile ilişkili bir organ olarak tanımlanmaktadır, buna karşın  alınması halinde bağışıklık sistemi yetmezliği veya enfeksiyona yatkınlık gibi  bir risk söz konusu değildir.

-Apandisit acil cerrahi ünitelerinde en sık karşılaşılan cerrahi bir hastalık olup, en sık 15-25 yaş grubunda görülür.

-Normal popülasyonda apandisit oranı %7’ dir.Yani “her 15 kişiden biri”  günün birinde apandisit olmaktadır.Apandisitte doğru tanı konulma oranı kadınlarda erkeklerden daha düşüktür.Bunun nedeni kadınlarda jinekolojik problemlerin ayırıcı tanıda önemli yer tutmasıdır.

-Apandisit nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte bu konuda çeşitli teoriler vardır: Erişkinlerde daha çok , apendiks içinin fekalit(katı gayta parçaları), sebze-meyve çekirdekleri, baryum veya barsak solucanları ile tıkanması; çocuk ve gençlerde ise apendiks  dokusunun (lenfoid) kalınlaşması ile tıkanmasıdır. Bakteriyel kolonizasyon da önemli bir etkendir.

-Kırsal kesimde apandisit daha az görülmektedir.Bunun nedeni olarak lifli gıdadan zengin diyetle beslenme gösterilmektedir.

-Tüm karın ameliyatlarından sonra ve karın tramvalarından sonra apandisit riski artmaktadır.

-Antienflamatuar ilaç (NSAID) kullananlarda  apandisit riski artmıştır.

-Kızamık hastalığında hem apandisit oranı hem de apandisiti çok iyi taklit eden karın muayene bulguları nedeniyle gereksiz ameliyat olasılığı artar.    

YAŞLILARDA APANDİSİT

-Tüm apandisitlerin %5-10’u 50 yaş üzerinde görülür.

-Yaşlılarda apendiks boyu kısalır, duvarı incelir, damarlanması azalır, damarlarda ateroskleroz gelişir.Bütün bunlardan dolayı yaşlılarda gelişen apandisit,  gençlerde gelişenden daha kolay perfore olur (patlar).  Yani yaşlılarda apandisitin patlaması (perforasyonu) çok daha kolay ve sık olur.

-40 yaş üzeri apandisitlerde kalın barsak tıkayıcı hastalıklar açısından incelenmesi önerilir. Çünkü bunlarda kolon (kalın barsak) tümörü ve kolon fonksiyonel hastalıkları riski artmıştır.

ÇOCUKLARDA APANDİSİT

-10 yaş altında her 6 çocuktan biri apandisit olur. Yaş ilerledikçe oran düşer. Eskiden kesin tanıya varılamayan çocuklarda baryum içirilerek grafi çekilirdi ancak artık kullanılmıyor.Günümüzde ultrasonografinin etkinliği buna eşdeğerdir ve daha kolaydır.

GEBELİKTE APANDİSİT

-Gebelik döneminde en sık yapılan ameliyattır. Her 1500-4000 gebelikte bir apandisit görülür.

-Gebelikte apandisitin başlangıcında  klasik şekilde bir ağrı olmaz. Çünkü gebelik ilerledikçe apandiks yukarı doğru yer değiştirir ve rahimin arkasına gizlenir.

-Gebelikte apandisit ciddidir; çünkü %50 vakada apandisit perfore (patlar) olur. Düşük riski patlamamış olan apandisitte %9 iken patlamış apandisitte ise %35’dir.

-Her 10 anneden 1’inde her 10 fetüsten 3’ünde ağır sakatlık veya ölüm gelişir.

….Devamı gelecek.

     Op. Dr. Mustafa KÜÇÜK